Szczelina odbytu to mała rana najczęściej o charakterze rozdarcia znajdująca się w kanale odbytu. Pęknięcie to powoduje silny ból i krwawienia świeżą krwią podczas oddawania stolca. W trakcie oraz po wypróżnieniu pacjentowi doskwierają silne dolegliwości bólowe, które mogą utrzymywać się do kilku godzin.
Szczelina, mimo że sprawia pacjentowi duże dolegliwości, zwykle nie jest stanem poważnym. Zachorowanie na tę chorobę zdarza się w każdym wieku i często występuje u ludzi, u których występują zaparcia. Z reguły szczelina ostra leczy się samoistnie w ciągu czterech do sześciu tygodni. Jednak jeśli objawy utrzymują się powyżej 8 tygodni, a sama szczelina jest widoczna, to jest ona uważana za przewlekłą.
Szczelinę leczy się etapowo, zaczynając od leczenia zachowawczego polegającego na przyjmowaniu leków, kontroli diety oraz współpracy z lekarzem. Jednak jeśli leczenie to nie jest skuteczne, a zdarza się to w około 30-40% pacjentów, konieczne jest leczenie zabiegowe, do operacji włącznie.
Jeśli szczelina ostra nie ulegnie wygojeniu, to przechodzi w postać przewlekłą, która jest trudniejsza do wyleczenia. Jednym z jej objawów jest pojawienie się guzków wartowniczych. Brak postępu gojenia powinien skłonić Cię do poszukiwania innych przyczyn powstawania szczeliny, a tu niezbędny jest kontakt z lekarzem.
Wystąpienie jednego z tych objawów może świadczyć o wystąpieniu szczeliny i powinno być przesłanką do zgłoszenia się do proktologa.
Szczelina odbytu występuje najczęściej wskutek uszkodzenia mechanicznego tkanek okolicy odbytu. Może być to spowodowane twardymi stolcami, ale również przewlekłymi biegunkami.
Do innych rzadkich przyczyn występowania szczeliny można zaliczyć:
Jakie grupy pacjentów są narażone na wystąpienie szczeliny odbytu?
Jednak spośród wszystkich przyczyn, to mechaniczne uszkodzenia okolicy odbytu związane ze zbyt zwartą konsystencją stolca, są najczęstszym powodem pojawienia się szczeliny odbytu.
Szczelinę odbytu rozpoznaje się na podstawie badania lekarskiego. Badanie obejmuje badanie per rectum, czyli badanie palcem przez odbyt. Badanie to może zostać uzupełnione badaniem anoskopowym, czyli założeniem do odbytu specjalnej rurki umożliwiającej wzrokową ocenę kanału odbytu. Pozwala to uwidocznić ranę w kanale odbytu w formie łzy oraz wykluczyć inne przyczyny dolegliwości okolicy odbytu, takie jak hemoroidy. Jeżeli badanie to nie okaże się wystarczające do postawienia rozpoznania możliwe jest skierowanie pacjenta na dalsze badania w tym endoskopowe.
Większość szczelin goi się samoistnie lub po modyfikacji stylu życia.
W przypadku wystąpienia tej choroby, zawsze warto:
W przypadku braku poprawy należy zgłosić się do specjalisty, jakim jest proktolog. Lekarz ten może przepisać leki wspomagające leczenie szczeliny jako pierwszy etap leczenia chirurgicznego. W leczeniu stosowane są maści nitroglicerynowe oraz wykonano z antagonistów kanałów wapniowych.
Czasami, w celu zmniejszenia miejscowego zapalenia, konieczne jest zastosowanie maści sterydowych. Należy jednak pamiętać, że takie leczenie powinno być stosowane jedynie pod opieką lekarza.
Kolejną metodą leczenia szczeliny odbytu jest ostrzyknięcie zwieracza odbytu toksyną botulinową (Botox). Zabieg ten robimy celu zmniejszenia napięcia zwieracza, zmniejszenia dolegliwości bólowych oraz poprawy ukrwienia tkanek, co sprzyja gojeniu szczeliny.
Jeśli po wyczerpaniu możliwych zachowawczych sposobów leczenia, brak jest poprawy, pacjenci kwalifikowani są do leczenia operacyjnego, czyli do wycięcia szczeliny, najczęściej z nacięciem zwieracza ograniczającym jego napięcie. Nawet leczenie operacyjne wiąże się ze skutecznością rzędu 90%.
Szczelinie odbytu nie zawsze można zapobiec, ale możesz zmniejszyć ryzyko jej uzyskania, stosując następujące środki zapobiegawcze:
