Najprościej ujmując, jest to kanał łączący światło odbytu ze skórą okolicy odbytu, który stanowi nieprawidłowe połączenie tych dwóch przestrzeni.
W kanale odbytu znajdują się specjalne gruczoły, wydzielające płyn oraz śluz, umożliwiający łatwiejsze wypróżnianie się. Gruczoły te zlokalizowane są w kryptach. Wiadomo, że nasze jelito grube, którego końcem jest odbyt, zamieszkują liczne bakterie. Czasami bakterie te wywołują zapalenie krypty i gruczołu, co wedle jednej z hipotez powoduje wystąpienie ropnia odbytu. Nawet przy prawidłowym leczeniu, czyli nacięciu ropnia, może dojść do powstania kanału łączącego kryptę od strony odbytu z okoliczną skórą. W miarę upływu czasu kanał ten zostaje wyścielony tkanką włóknistą i staje się przetoką odbytniczą. Jest to najczęstsza przyczyna powstawania przetok, niestety nie jedyna. Do innych przyczyn przetok odbytu zaliczyć możemy: gruźlicę, choroby przenoszone płciowo oraz coraz częściej występujące nieswoiste choroby zapalne jelit.
Objawy przetoki odbytu mogą być mało specyficzne, ale uporczywe. Mogą to być nawracające skąpe krwawienia, które można zauważyć na papierze toaletowym. Objawem świadczącym o pojawieniu się przetoki okołoodbytniczej, może być również nawracający bolesny guzek w okolicy odbytu, czy na okolicznej skórze, który ma tendencję do pękania i wycieku ropnej lub płynnej treści. Do innych dolegliwości zgłaszanych przez pacjentów zalicza się: uczucie wilgoci w okolicy odbytu, zaczerwienienie, gorączka, bolesne wypróżnienia, bolesne oddawanie moczu i wiele innych.
Aby postawić właściwą diagnozę przetoki odbytu, potrzebne jest dokładne zebranie wywiadu oraz badanie przez lekarza proktologa.
Diagnostyka przetok jest trudna i tylko doświadczeni lekarze proktolodzy są wstanie ją stwierdzić.
W badaniu wykorzystuje się badanie per rectum, anoskopię, ERUS (USG endorektalne, TRUS). W niektórych przypadkach badania obrazowe muszą zostać pogłębione o rezonans magnetyczny miednicy, celem dokładnego zobrazowania zmian. U pacjentów w wieku powyżej 50 roku życia wskazane jest wykonanie dodatkowo kolonoskopii, aby wykluczyć inne zmiany, w tym nowotworowe. Jednak to lekarz po zbadaniu i ocenie zmian poinformuje Państwa o takiej konieczności.
Przetoki odbytu można podzielić w zależności od stosunku przetoki względem zwieracza zewnętrznego odbytu. Według podziału można wyróżnić: przetokę międzyzwieraczową, przetokę przezwieraczową, przetokę nadzwieraczową, przetokę pozazwieraczową. Około 95% przetok można zaliczyć do dwóch pierwszych typów przetok wg powyższego podziału.
Niestety w przypadku przetok odbytu nie ma leczenia za pomocą leków. Jedyną opcją w tych przypadkach jest zabieg operacyjny. W zależności od złożoności i wysokości przetoki zakres operacji może się różnić i obejmować proste przecięcie przetoki, drenaż nitkowy (gumkowy) przetoki, podwiązanie przetoki lub zabiegu zamykające ujście wewnętrzne przetoki.
Z uwagi na złożoność problemu wskazana jest konsultacja z lekarzem proktologiem, która pozwoli na ustalenie indywidualnego dla każdego pacjenta planu diagnostyki i leczenia przetoki odbytu.
